Bienala, mugak

Paueko proiektuarekin aurrera goazen bitartean, Bienalaren lanarekin darraigu. Aurreko sarreran esan legez ebentuaren izena berarekin jolastuko dugu, hain subjektiboa zein objektiboa izan daitekeena; mugak. Horrela bada, 2050eko Donostiako egoera nola imaginatzen dugun pentsatu behar dugu.

Hainbat pertsonaia publiko negazionistak badira ere, eta klimaren aldaketa onartzen ez badute ere, jada lehenengo emaitzak konfirmatzen hasi dira. Ez gara urrutira joan behar, izan ere, gurean bertan Eusko Jaurlaritzak informe bat kaleratu du non emaitza iksgarriak plazaratzen diren, ekologistek hainbat urtez defendatu legez, alegia.

Horrela bada, gure kasuan errefuxiatu klimatikoen gaia landuko dugu, hori izango da proiektuaren ardatza. Zuzenean muga kontzeptuarekin lotu dezakegu, kasu honetan muga fisikoak, aduanak. Beste kausa batzuengatik baina, gure egunerokoan daude errefuxiatuak, edo behintzat duela gutxira arte; badirudi egunerokotasun publikoan beste gai batzuk gailendu direla. Hala ere, honako gaiak bigentzia dauka eta bigentzia edukitzen jarraitu beharko luke, arazoa luzerako baitoa Siriako guda inperialistaren kasuan bezala, ezen ez da amaiera gertu ikusten.

Bestalde, turistifikazioa ere landuko dugu, Donostian uda honetan pil pilean egon dena. Duela urte batzuk agertzen hasi zela medioetan, nahiz eta aurretiazko arazoa den, gentrifikazioa bezala. Gaur egungo egoerara arte heltzeko aurreko prozesu luze bat eman behar da. Bada, 2050era heldu aurretik Donostia bere egungo kasuistika mantentzen saiatuko da, horrela ikusten dugu guk behintzat. Hau da, kalitatezko turismoa eskaintzea izango du helburu, masifikaziorik gabea. Horretarako gutxinaka muga fisikoak inplantatzen hasiko dira hiriko periferian, eta historian zehar gertatu legez Donostiako panorama idilikoa "kutsatuko" lukeen edozer kanporatua izango da, "La Bella Easo" ukigabea gelditzeko.

Horrela bada, mugak tentsio guneak bihurtuko dira, bertan kokatuko dira migranteak, aldaketa klimatikoak bultzatutakoak, klima erosoago baten bila, kostaren bila. Honelako egoera antzekoak, arrazoi ezberdinengatik (nahiz eta kapitalismoa beti dagoen atzean), Astigarragan eta Hernanin bizi izan dira, eta errepikatu daiteke erraz. Gainera, hiri barneko egoera ere kurioso izango zen. Turismoaren indarra deskontrolatuko da, eta bertako biztanleak kaleratuak izango dira, ezingo dituzte errente horiek ordaindu eta azken finean, pisu turistikoak eta hotelen ondorioz geldituko diren biztanle apurrak antzezleak soilik izango dira, turistentzat.

Horra hor proiektuaren gakoa, mugak eta hauetan sortzen diren tentsioak. Honelakoa izango da 2050eko Donostia? Gelditzeko garaiz gaude? Zer interes daude hauen atzean?

Pau (2017-10-6)

Pirinio Atlantikoen departamentuko Frantziar Estatuko hiri honetan lan egitea egokitu zaigu. Hangar baten eraberritzea proposatu zaigu, hegoaldean kokatuta dagoena, ibaitik gertu. Planoan zentrotik gertu dagoen dirudien arren, kota aldaketa dela eta ez da gertutasun hori antzematen eta hiri eta geltokiaren arteko konexioa eteten da.

Proiektuarekin hasi aurretik taldeka bildu eta inguruko analisi bat egin dugu. Ingurua, historia, orografia, klima… aztertu ditugu, ideia baten bila. Aukeratutako lan egiteko eskala ez da soilik eraikinera mugatu, inguruaz baliatuko gara eraberritzea planteatzeko.

Lanari ekin aurretik, Pau aztertzeaz gain beste eraberritze proposamen batzuk ere kontuan hartu ditugu, emaitza eta prozedura guztiz ezberdinekin. Batetik Bilboko Abandoibarra espazio berritua aztertu dugu. Honakoa masterplan baten bidez egindako eraldaketa da, hau da, aurretik zegoen guztia ezabatu eta tabula rasa balitz bezala zerotik hasitako prozedura. Honako eraldaketa hertsiki lotuta dago Bilbo berriarekin, proiektatu nahi den irudiarekin eta hiri modeloarekin, zerbitzuetara bideratutakoa, non lurraldeko elite ekonomikoek eta enpresek berebiziko garrantzia duen. Nahiz eta badirudien espazio publiko handia dagoen herritarron gozamenerako, hauek enpresen (pribatuak) eraikinen aldare bezala funtzionatzen dute. Espazio berri honen gakoa eraikinak dira, berriak, modernoak… eta Guggenheim museoa du ardatz.

Bestalde, Nantes hiriko plangintza ere aztertu dugu. Planteamendu antagonikoa da guztiz. Hasteko, eskainitako denboragatik, izan ere urte mordoa pasa dira planteatzen eta ez da tabula rasarik egin. Jada gune horretan zeuden espazio publikoak analizatu dira eta hasierako abiatze puntutzat aintzat hartu dira. Honen inguruan proiektatu da, eta Abandoibarran ez bezala, memoria historikoak berebiziko garrantzia izan du, eraikinak edota hauen egiturak mantendu direlarik ere.

Bi planteamendu hauek behin aztertuta, Paura ekarri behar dira ideia batzuk eta bertako idiosinkrasiaz baliatu. Horrela bada, hauek izan dira, taldean lan egiten eta gero, ateratako ondorio nagusienak:

Helburuetatik hasita, hiritarrek gunea bereganatzea izango zen garrantzitsuena, hau da, espazioaren jabe izatea. Gainera, Pauk badauka garrantzia Frantziar Estatuko hegoaldeko turismoan, historikoki izan du eta Lourdeseko monastegitik gertu dago. Tren geltokitik gertu dagoenez ere, bidaiari hauentzako zerbitzuak eskaini beharko lirateke, tokiko zerbitzuekin osatuko zirenak. Horrela tokiko kultura/elikadura/ produktuak… sustatu ahalko ziren, eta energia burujabetzan pentsatzen hasi. Lehen aipatu legez zentroarekiko konexioa mugatua da, beraz, ingurua osatu beharko zen, eta ibaia aprobetxatu honen ertzak birgaitzeko, historikoki indar handia izan du eta.

Eraginak ere aztertu ditugu, negatiboak zein positiboak, hipotesi bat formulatuz. Turismoa handituko zen, honen ondorio guztiekin. Bestalde, inguruko ezagutza, historia, kultura, elikadura… bultzatuko zen. Gainera, ingurunea deszentralizatuko zen eta kontsumoa bultzatu. Hala ere ezberdintasunak areagotu daitezke, industria hiria vs zerbitzu hiria, hau da, nolako hiria imajinatzen dugu? Garraio publikoa eta komunikabideak ere aldatu beharko ziren.

Ibaia ere puntu garrantzitsua da, historian galtzen joan dena. Historikoki muga bat suposatu zuen, menderakaitza izan zena. Geroago gas aurkikuntza dela eta alde batera utzi da. Proiektuaren helburua ibaia gerturatzea izango da, zentsu guztietan, gune naturalagoa bihurtuz, aprobetxagarria. Nolabait beste gunearekin lotura bat bilatuko da.

Hangarraren erabilera

Aurreko analisi guztia kontuan hartuta, hangarra eta inguruko espazioa modu honetan aprobetxatu daiteke, hau da, honakoa litzateke programa nagusia.

Hainbat espazio bananduko dira, haien artean konexioa bermatuko delarik. Turismoari dagokionez, informazio puntu bat jarri beharko da, geltokiaren gertutasuna aprobetxatzeko. Honakoa museo edota erakusketa areto batek bete beharko du, inguruko historia edota hegazkinen inguruko museo bat edo.

Bestalde, gazteek ere bere presentzia eduki beharko dute, haientzako lokal batekin (autogestionatua izan daitekeena) edota peregrinoentzako aterpetxe edo deskantsu gune batekin, konsigna batzuekin. Gazte lokala herriko lokal bat izan daiteke ere, zerbait flexiblea, bilerak egiteko, nagusi, gazte, elkarte ezberdinentzako, formakuntza gela bezala…

Merkatuak ere presentzia izango du, tokiko produktuekin hornituta, inguruan jarriko diren baratza guztiekin. Honek jateko toki batez hornitu daiteke, produktuekin. Gainera, dena konektatu daiteke eta lan egingo dutenak bertokoak izan daitezke, jende berak eramatea konplexu osoa.

Kirolak ere, inguruan bezala, garrantzia izan beharko du. Txirrindula, eskalada… eta horretarako egitura ere erabili daiteke.

Horrela bada, inguru osoa moldatzea izango zen egokiena, baina hangarrak berebiziko presentzia izango du. Egitura mantentzea premiazkoa izango da, nahiz eta ekialderago dagoen zatia irekiko da, inguruarekin hobeto erlazonatzeko, modu askeago batean. Galeria bat planteatuko da gune itxian eta bestan grada batzuk hasiko dira, zubi bat osatuko dutenak trenbidea suertatuko dutena eta beste aldea konektatuko duena. Hirian puntu erreferentzial berria izan behar du, inkluso energia propioa erabiliko duena, leku bat non beste modu batean egingo den lan.

Proiektuak VIII

Sarrera

Aspaldiko partez sarrera berria blogean. Bi urte eta hamaika proiektu eta gero gogotsu ekingo diogu laugarren mailako kurtso honi. Lehenengo lauhileko honetan bi proiektuetan zentratuko dugu lana. Batetik Paun zaharkituta gelditu den hangar baten eraberritzea proposatuko dugu, honakoa hiru eskala ezberdinetan planteatu daitekeela; hangarra bera, hangarra eta ingurua eta eskala hiritarrago batean.  Bestetik, aurten Arkitektura Bienala Donostian ospatuko da. Mugak da gai nagusia, eta horren inguruan egingo dugu lan.